100. rocznica urodzin Krzysztofa Kamila Baczyńskiego

22 stycznia 2021 roku obchodzimy 100. rocznicę urodzin Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, przez wzgląd na to wydarzenie poeta znalazł się w gronie patronów 2021 roku. Baczyński to przedstawiciel pokolenia Kolumbów - osób, których młodość i okres wchodzenia w dorosłość przypadły na czas II wojny światowej. To także podchorąży Armii Krajowej, podharcmistrz Szarych Szeregów, który został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Armii Krajowej oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. 

Baczyński od dziecka interesował się szeroko pojętą sztuką. Już przed wojną w czasach gimnazjum pisał wiersze niezaprzeczalnie wyróżniające się na tle innych. Znów wędrujemy, szeroko znane dzięki wykonaniom Grzegorza Turnau, napisał w wieku 17 lat, gdy paliło się jeszcze światło nadziei na to, że życie może być długie i piękne. W przyszłości chciał studiować na ASP w Warszawie, jednak w tamtych czasach człowiek nie był panem własnych planów. Niestety, wojna rządzi się własnymi prawami i bezpardonowo wymaga pełnego podporządkowania się im. Rozpoczęcie działań wojennych pokryło się u Baczyńskiego z problemami prywatnymi - śmierć ojca, trudności materialne, nieuleczalna choroba matki. Poeta czuł, że najpiękniejsze lata życia są bezceremonialnie wyrywane z rąk jego i jego rówieśników. Do twórczości zaczęły wkradać się tragizm, pesymizm, tęsknota za tym, co bezpowrotnie minęło, wizja nieuchronnej śmierci. W tych ciemnych latach Baczyński poślubił Barbarę Drapczyńską, która choć na moment wniosła do jego życia i dzieł chwilę ulotnego szczęścia. Nie bój się nocy. Jej puchu strzegą krople kosmosu, tabuny zwierząt; - pisze Krzysztof Kamil w jednym ze swoich wierszy ze zbioru Wesele poety. Krzysztof Kamil niejednokrotnie pisał wiersze o żonie lub dla żony. Według Krzysztofa Wyki, historyka i krytyka literatury, to właśnie erotyki Baczyńskiego opisujące Basię są tymi najpiękniejszymi w polskiej literaturze.

Postać Baczyńskiego jest nierozerwalnie związana z Powstaniem Warszawskim. Odwagą było pisanie wierszy głoszących patriotyczne wartości i zachęcających do chwycenia za broń, ale prawdziwym heroizmem było pójście o krok dalej. Poeta chwycił za broń. Wnuk powstańca styczniowego, syn legionisty, nie mógł brać pod uwagę wycofania się z udziału w zrywie warszawiaków. Autor wiersza Z głową na karabinie musiał mieć świadomość, że uchylając się od walki przekreśliłby sens swojej poezji. Niestety, wojna wyrwała polskiemu narodowi jeden z najcenniejszych kwiatów. Krzysztof Kamil Baczyński zginął od kuli 4 sierpnia 1944 roku na powstańczym posterunku, kilka miesięcy później zmarła także jego żona. Jakże tragiczne zakończenie spotkało związek tych dwojga ludzi. [..] i tak w wodę się chyląc na przemian / popłyniemy nieostrożnie w zapomnienie, / tylko płakać będą na ziemi / zostawione przez nas nasze cienie.

Koledzy poety wypominali sobie, że pozwolili mu wziąć udział w Powstaniu, że po raz kolejny strzelaliśmy z diamentów do wroga, że niepodległość stała się wartością dla której życie poświęcali ci najcenniejsi. Czy Baczyński mógł nie chwycić za broń? Czy nie mógł, tak jak inni poeci w przeszłości, jedynie, albo i aż, wspierać ducha narodu swoją twórczością? Czy musiał wstępować do Armii Krajowej? Na te pytania jego żona Barbara miała krótką odpowiedź: Przeczytaj jego wiersze, a zrozumiesz, że on musi to robić. Takim sposobem poeta stał się wypełnieniem poezji, jednością między dziełem a czynem. Na szali położył najwyższą wartość - swoje życie. Świat nagle zapadł i zdębiał, / jakby ktoś gwiazdę z nieba wyrwał i zdusił. Śmierć, z którą zaznajamiał się od tak dawna, która była częstą towarzyszką jego poezji, w końcu wyszła mu na spotkanie. Polska literatura straciła prawdziwą perłę, jedyną i niepowtarzalną. Jednak czy bez tego tragicznego zakończenia jego losów twórczość Baczyńskiego byłaby odbierana tak samo?

22 stycznia o godzinie 20 w dniu wspomnianej rocznicy Filmoteka Narodowa - Instytut Audiowizualny wyemituje koncert Mela Koteluk & Kwadrofonik na stulecie urodzin Baczyńskiego dostępny na Facebooku. Repertuar koncertu opiera się na płycie Meli Koteluk i zespołu Kwadrafonik Astronomia poety. Baczyński, wydanej w 2020 roku. Wszystkie obecne tam utwory to teksty wierszy Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, obrane we współczesne brzmienia. Więcej informacji na temat wydarzenia tutaj.

Źródło: Krzysztof Kamil Baczyński Po stronie nadziei, Świat Książki, Warszawa 1997, ckukoszalin.edu.pl