Nie żyje autor kultowych rosyjskich powieści dla dzieci

W wieku 80 lat zmarł Edward Uspienski – najpopularniejszy rosyjski autor powieści dla dzieci. Pisarz stworzył kultowe postacie Czeburaszka, krokodyla Gieny i trójki z Prostokwaszyna – bohaterów, na których przygodach wychowało się kilka pokoleń dzieci z Rosji i krajów byłego Związku Radzieckiego. Przyczyną śmierci Uspienskiego był nowotwór.

Edward Uspienski urodził się 22 grudnia 1937 roku w Jegoriewsku. Zdobył dyplom inżyniera w Moskiewskim Instytucie Lotnictwa, ale już w czasie studiów zajmował się działalnością literacką, pisząc wiersze, felietony, opowiadania oraz scenariusze do filmów animowanych i sztuk teatralnych. W 1965 roku wydano debiutancki tomik wierszy dla dzieci pt. Śmieszny słonik, jednak prawdziwą sławę przyniosła mu kolejna książka – bajka Krokodyl Giena i przyjaciele (1966), na podstawie której w latach 1968-1974 powstała kultowa seria filmów animowanych o przygodach Czeburaszka (w Polsce znanego wcześniej jako Kiwaczek). Uspienski był autorem scenariuszy do animacji.

Czeburaszek i krokodyl Giena z miejsca stali się ulubieńcami radzieckich dzieci, a także symbolami tamtejszej kultury. Z biegiem lat popularność tej dwójki bohaterów wcale nie maleje. Historia przyjaźni dwójki samotnych stworzeń: dziwnego stworka z wielkimi uszami, znalezionego w skrzynce z pomarańczami, i  krokodyla z miejskiego zoo, jest ponadczasowa i wychowują się na niej kolejne pokolenia dzieci w Rosji i krajach byłego Związku Radzieckiego.

Czeburaszek zyskał też dużą popularność w innych częściach świata – książki Uspienskiego były tłumaczone na ponad 25 języków, a wyjątkową sympatią zapałali do niego Japończycy, którzy w 2009 roku nakręcili remake radzieckiego serialu, a pięć lat później pełnometrażowy film o nowych przygodach stworka z wielkimi uszami. Czeburaszek jest także symbolem rosyjskich sportowców – w latach 2004-2010 był oficjalną maskotką rosyjskiej reprezentacji olimpijskiej podczas igrzysk w Atenach, Turynie, Pekinie i Vancouver. Krokodylowi Gienie dzieci zawdzięczają natomiast piosenkę „urodzinową”, śpiewaną w Rosji zamiast Happy Birthday czy naszego Sto lat w dniu urodzin.

Drugą kultową książką dla dzieci napisaną przez Uspienskiego jest wydana w 1974 bajka Wujek Fiodor, pies i kot. Podobnie jak w przypadku Krokodyla Gieny... na podstawie książki nakręcono serię animowanych filmów Troje z Prostokwaszyna, która cieszyła się ogromną popularnością. Łącznie na podstawie powieści i scenariuszy Uspienskiego powstało ponad 60 filmów animowanych.

Edward Uspienski jest też autorem sztuk teatralnych, tomików wierszy i audycji telewizyjnych. W radiu i telewizji pracował także jako prowadzący audycję muzyczną. Za swoją twórczość otrzymał szereg nagród i wyróżnień, został m.in. uhonorowany orderem „Za zasługi dla Ojczyzny” oraz nagrodą im. Kornieja Czukowskiego, przyznawaną najlepszym pisarzom dziecięcym.